ช็อกโกแลตซีสต์อันตรายไหม มีอาการเริ่มต้นยังไง

เขียนเมื่อวันที่ 20/08/2021

รู้จักช็อกโกแลตซีสต์ ภัยร้ายใกล้ตัวผู้หญิงที่ไม่ควรมองข้าม

โรคภัยไข้เจ็บสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน ซึ่งบางโรคก็เกิดเฉพาะเพศ เนื่องมาจากการทำงานของร่างกายและฮอร์โมนต่าง ๆ โรคที่มักเกิดในผู้ชายและผู้หญิงจึงแตกต่างกัน หากพูดถึงโรคที่มักเกิดในผู้หญิงจะเกี่ยวข้องกับมดลูกและฮอร์โมนเอสโตรเจนเป็นหลัก เช่นเดียวกับโรคช็อกโกแลตซีสต์ที่ผู้หญิงหลายคนเคยเป็นและเกิดคำถามว่าแท้จริงแล้วช็อกโกแลตซีสต์เกิดจากอะไรกันแน่ และช็อกโกแลตซีสต์หายเองได้ไหม ในเมื่อมีผู้กล่าวว่าโรคนี้เป็นโรคที่ผู้หญิงวัยมีประจำเดือนทุกคนเป็นได้

ทำความรู้จักโรคช็อกโกแลตซีสต์

ช็อกโกแลตซีสต์เป็นชื่อเรียกโรคเยื่อบุมดลูกเจริญเติบโตผิดที่ (Endometriosis) โดยสาเหตุเกิดมาจากการที่เลือดประจำเดือนไหลย้อนกลับเข้าสู่ท่อนำไข่และคั่งค้างอยู่บริเวณรังไข่ พร้อมกับนำเยื่อบุโพรงมดลูกบางส่วนไปตกค้างด้วย ลักษณะพิเศษของเยื่อบุโพรงมดลูกคือจะมีการเจริญเติบโตเพื่อรองรับเลือดประจำเดือนเสมอ เมื่อถูกพัดกลับเข้าในรังไข่ก็เจริญเติบโตและกักเก็บเลือดประจำเดือนเอาไว้ เมื่อมากเข้าเลือดก็เสียและมีสีคล้ำคล้ายสีช็อกโกแลต จึงมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า ช็อกโกแลตซีสต์ (Chocolate Cyst)

เยื่อบุโพรงมดลูกที่เติบโตในท่อนำไข่จะมีลักษณะเป็นถุงน้ำที่โอบอุ้มเลือดประจำเดือนเอาไว้ บ้างก็เรียกถุงน้ำช็อกโกแลต บริเวณที่พบการเกาะของเยื่อบุโพรงมดลูกผิดที่บ่อยคือรังไข่ แต่สามารถพบในบริเวณอื่น ๆ ได้เช่นกัน เช่น อุ้งเชิงกราน ท่อนำไข่ มดลูก ท่อไต ท่อปัสสาวะ และลำไส้ใหญ่ ซึ่งทุกบริเวณล้วนส่งผลเสียต่อสุขภาพมากมาย

โดยปกติการเกิดถุงน้ำในรังไข่และมดลูกเป็นเรื่องปกติจากฮอร์โมน และสามารถหายเองได้ แต่ในกรณีของช็อกโกแลตซีสต์จะต่างออกไป เพราะเกิดจากการความผิดปกติของเยื่อบุโพรงมดลูก ที่ไม่สามารถหายเองได้จะต้องได้รับการรักษา และหากปล่อยทิ้งไว้จนเป็นเนื้อตันในรังไข่จะมีโอกาสเป็นมะเร็งรังไข่ ผู้หญิงจึงไม่ควรละเลยปัญหาที่เกี่ยวกับการมีประจำเดือนเด็ดขาด

อาการที่เสี่ยงเป็นโรคช็อกโกแลตซีสต์

อาการปวดท้องผิดปกติเป็นสัญญาณช็อกโกแลตซีสต์

ปัจจุบันยังไม่สามารถระบุชี้ชัดถึงอาการที่บ่งบอกว่าเป็นโรคช็อกโกแลตซีสต์แน่นอน เพียงแต่มีอาการเสี่ยงที่ควรระวังและแนะนำให้ไปตรวจหากมีอาการเหล่านี้

• ปวดท้องประจำเดือนมากผิดปกติ
• ประจำเดือนมามากผิดปกติ
• รอบเดือนสั้นกว่าปกติ
• ปัสสาวะบ่อยขึ้น
• อุจจาระมีเลือดปน
• ร่างกายผอมแต่มีพุง เพราะอาจเป็นถุงช็อกโกแลตซีสต์ในท้องได้
• ปวดหัวไมเกรนบ่อยครั้ง
• มีบุตรยาก เนื่องจากเยื่อบุโพรงมดลูกปิดกั้นการเดินทางของไข่
• ลำไส้แปรปรวน ท้องอืด ท้องเฟ้อ 
• ปวดเสียดในช่องท้อง
• ปวดหลัง ปวดร้าวลงขา
• คลำพบก้อนแข็งบริเวณท้อง

โรคช็อกโกแลตซีสต์มีอาการหลากหลาย บางอาการเกิดขึ้นในช่วงมีประจำเดือนปกติ เช่น ช็อกโกแลตซีสต์บางครั้งมีอาการปวดหลังเมื่อเป็นประจำเดือน แต่บางคนปวดหลังในช่วงเป็นประจำเดือนอยู่แล้ว จึงเป็นการยากที่จะชี้ชัดว่าเป็นช็อกโกแลตซีสต์หรือไม่ แต่หากไม่เคยปวดหลังเลยแล้วปวดมากในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา ควรรีบพบแพทย์เพื่อตรวจหาช็อกโกแลตซีสต์ เพราะอาจเป็นสัญญาณของโรคได้

แนวทางการรักษาโรคช็อกโกแลตซีสต์

การรักษาช็อกโกแลตซีสต์มี 2 แนวทางหลัก ๆ คือการรับประทานยาและการผ่าตัด ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของถุงช็อกโกแลตและวิจารณญาณของแพทย์ โรคช็อกโกแลตซีสต์จะแบ่งความรุนแรงออกเป็น 4 ระดับ พิจารณาจากความหนาแน่นของพังผืดและตุ่มซีสต์ที่ฝังอยู่ในรังไข่ การรักษาจะอิงตามระดับความรุนแรง

• การรับประทานยา

โรคช็อกโกแลตซีสต์เป็นโรคที่จำเป็นต้องผ่าตัดเพื่อเอาพังผืดออก แต่หากอาการไม่หนักอยู่ในระดับ 1-2 หมออาจพิจารณาให้เป็นยาที่ทำให้ตุ่มซีสต์ฝ่อ แต่ตุ่มซีสต์และพังผืดยังคงอยู่ในรังไข่ เพียงแค่ไม่เจริญเติบโตแล้วเท่านั้น ช่วยลดอาการปวดได้ แต่หากในอนาคตต้องการมีบุตรควรผ่าตัดเอาพังผืดและตุ่มซีสต์ออก

อีกกรณีที่ให้ยาจะใช้ในผู้ป่วยระดับ 4 ที่มีความหนาแน่นของพังผืดและตุ่มซีสต์มาก มักจะใช้การผ่าตัดออกบางส่วนแล้วให้ยาเพื่อทำให้ตุ่มซีสต์ฝ่อ ก่อนจะผ่าตัดอีกครั้งหนึ่ง

• การผ่าตัด

วิธีการผ่าตัดสามารถใช้ได้กับผู้ป่วยทุกระดับ เป็นการรักษาที่ยั่งยืนและเห็นผล ปัจจุบันใช้วิธีการผ่าตัดโดยการส่องกล้อง (Laparoscopic Surgery) เพื่อจี้ตุ่มซีสต์และเคลียร์พังผืดออก ผู้ป่วยจะเจ็บน้อยลง แผลเล็ก และฟื้นตัวได้รวดเร็ว

ช็อกโกแลตซีสต์เกี่ยวข้องโดยตรงกับประจำเดือนและเยื่อบุโพรงมดลูกในผู้หญิง ทำให้เมื่อถึงวัยหมดประจำเดือนหรือวัยทอง อาการของโรคจะหายไปเอง แต่คนที่ยังอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ควรหมั่นสำรวจตัวเองเสมอ เพื่อป้องกันการลุกลามกลายเป็นมะเร็ง หรืออาจปรึกษาฮักส์เพื่อทำประกันภัยมะเร็งสำรองไว้ เช่น ประกันภัยมะเร็ง Cancer Pro by BDMS ที่มาพร้อมแพ็กเกจตรวจสุขภาพและตรวจคัดกรองมะเร็งฟรี พร้อมเสมอเมื่อสงสัยว่าจะเป็นมะเร็งรังไข่จากช็อกโกแล็ตซีสต์ หรือติดต่อฮักส์เพื่อทราบข้อมูลประกันภัยอื่น ๆ ที่สนใจก็ได้เช่นกัน ติดต่อได้หลายช่องทางทั้ง Facebook Line หรือโทร 0 2975 5855

อ้างอิงข้อมูล: Samitivej, Nonthavej